هماتولوژی
هماتولوژی یا خون‌شناسی (hematology) به مطالعه یاخته‌های خونی، انعقاد خون و فرآیند خونسازی می‌پردازد. این علم تعداد و ساختمان و عمل سلولهای خونی، پیش سازهای سلولهای خونی را در مغز استخوان، ساختارهای شیمیایی پلاسما و عمل پلاکتها و پروتئین‌هایی که در سیستم انعقادی دخالت دارند را بررسی می‌کند.
خون‌شناسی با رشته‌های مختلف پزشکی و علوم پایه از جمله ایمنی‌شناسی، ژنتیک مولکولی و ژنتیک پزشکی و انسانی ارتباط نزدیک دارد.
نکاتی در مورد آزمایش خون
- C.B.C : شمارش کامل گلبول های خونی می باشد که شامل سه دسته از گلبول های خونی می شود : گلبول های قرمز خون ( اریتروسیت) ، گلبول های سفید خون ( لکوسیت ) و پلاکت ها.
این آزمایش یکی از شایع ترین و پر کاربرد ترین موارد درخواستی توسط پزشکان برای بررسی وضعیت سلامت عمومی بیماران می باشد. - W.B.C : گلبول های سفید خون می باشند که شامل چند نوع مختلف بوده که وظیفه دفاع از بدن در برابر عوامل خارجی بیماریزا مانند میکروب ها را به عهده دارند.
W.B.C شامل نوترفیل ها Neutrophils ، لنفوسیت ها lymphocytes ، منوسیت ها monocytes ، بازو فیل basopils و ایوزینوفیل ها Eosinophils می باشد.
نکته : نوترفیل ها بیشترین حجم گلبول های سفید خون را تشکیل می دهند و عمر بسیار کوتاهی داشته (5 روزه ) وبه مقابله با عفونت ها با تشکیل فاگو سیتوز می پردازند. ایوزینوفیل ها در نابودی انگل ها نقش بسیار مهمی دارند. - R.B.C : گلبول های قرمز وظیفه این گلبول خونی در رساندن اکسیژن و مواد مغذی به بافت ها و اندام های بدن و گرفتن مواد زاید از بافت ها می باشد.
- H.G.B : هموگلوبین پروتئین موجود در گلبول های خون می باشد که وظیفه حمل اکسیژن و دی اکسید کربن را بر عهده دارد. رنگ قرمز خون ما به علت ترکیب هموگلوبین با اکسیژن می باشد.
- H.C.T : هماتوکریت به نسبت گلبول های قرمز خون به حجم کل خون گفته می شود. که در صورت افزایش هماتوکریت خون با توجه به خاصیت چسبندگی می تواند منجر به ترومبوز گردد.
- M.C.V : حجم متوسط گلبول های قرمز خون
- M.C.H : میزان متوسط هموگلوبین در هر گلبول
- M.C.H.C : غلظت متوسط هموگلوبین گلبول قرمز خون
- Platelets : نشان دهنده تعداد پلاکت های خون است و عدد مربوط به این تست در قسمت هماتولوژی برگه آزمایش خون بالاتر از بقیه تست ها می باشد.
- R.D.W.-C.V : نشان دهنده دامنه تغییرات اندازه گلبول های قرمز می باشد که در تالاسمی مینور مقدار آن نرمال یا پایین است ، درمسمومیت با سرب مقدار آن پایین است و در فقر آهن مقدار آن بالاست.
- P.D.W : نشان دهنده دامنه پراکندگی حجم پلاکت می باشد و در واقع کوچک یا بزرگ بودن پلاکت ها را مشخص می کند.
- M.P.V : حجم متوسط پلاکت
- P-L.C.R : نسبت پلاکت های بزرگ
- E.S.R : سرعت رسوب گلبول های قرمز خون می باشد که تحت شرایطی مانند بروز بیماریهای روماتیسم مفصلی ، عفونت ها ، التهابات حاد و مزمن و سرطانها افزایش می یابد. در زنان معمولا مقدار E.S.R در موارد حاملگی و یا در دوران قاعدگی بیشتر از مقدار طبیعی می باشد. مقدار نرمال در مردان تا 10 و در زنان تا 20 می باشد.